Historia
Historia Płockiej „Stanisławówki”
„Według prawa kanonicznego, kaplice dzielą się na prywatne, półpubliczne i publiczne. Kaplic prywatnych w mieszkaniach prywatnych nie ma wcale w Płocku. Kaplice półpubliczne znajdują się w szpitalach św. Trójcy i św. Aleksego, w zakładzie Anioła Stróża, w więzieniu, w seminarjum diecezjalnem i w pałacu biskupim; przywiązane do instytucyji, o tyle istnieją, o ile instytucje same trwają. Kaplica publiczna wreszcie jest to samo, co kościół; różni się od kościoła rozmiarami. Otóż w Płocku taka kaplica publiczna, nie licząc tych, jakie się znajdują na cmentarzach grzebalnych, jest jedna, św. Stanisława Kostki”.
Tak zaczyna się krótki podrozdział poświęcony Kaplicy św. Stanisława Kostki w dziele abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego pt.: Płock. Monografia historyczna, wyd. 2, Płock 1931. Ta, niegdyś jedyna publiczna kaplica w Płocku, rozbudowała się w największy we współczesnym mieście kościół. Jego historia rozpoczyna się w 1907 r., kiedy to ksiądz prałat Ignacy Lasocki (1860 – 1933) zakupił cześć gruntów dawnego folwarku pobenedyktyńskiego, wraz ze znajdującymi się na nich zabudowaniami i stajnią koszarową, z przeznaczeniem na zakład wychowawczy dla ubogiej młodzieży. Zakład przyjął nazwę Stanisławówka, a stajnia wybudowana pod koniec XIX wieku, w roku 1913 została przebudowana na kaplicę.
Ks. Ignacy Lasocki, jedna z wybitniejszych postaci ówczesnego Płocka (wielki społecznik i filantrop, publicysta i teolog), znalazł fundusze ok. 10.000 rubli na dostosowanie stajni do wymogów rytuału katolickiego. Drewniany budynek został otynkowany i pomalowany, założono w nim posadzkę terakotową i oświetlenie elektryczne.
W wielkim ołtarzu umieszczona została piękna statua Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej dłuta Syrewicza. Przy wejściu do sanktuarium stały figury św. Stanisława i św. Kazimierza. Ta ostatnia rzeźba (także autorstwa Syrewicza) była przeznaczona dla kościoła Wszystkich Świętych w Warszawie, ale nie została odebrana. Kaplica została ozdobiona odnowionymi stacjami Męki Pańskiej, które znajdowały się wcześniej w kościele w Szelkowie. Lichtarze i żyrandol wykonane zostały z pozłacanego brązu.
Naczynia liturgiczne zostały zakupione lub podarowane, z czego najciekawsze jest to, że jeden z kielichów został podarowany kaplicy przez papieża Piusa X, otrzymał go bp. A. J. Nowowiejski (abp. od listopada 1930 r.) przebywający w 1913 r. w Rzymie. Jedna z puszek ofiarnych została podarowana przez kapłana jubilata diecezji płockiej – Ludwika Stangreckiego. Z zewnątrz kaplicę zdobiła płaskorzeźba św. Stanisława Kostki, oraz figury św. Wincentego i św. Antoniego. Dach był pokryty blachą cynkowaną, a kaplica mogła pomieścić ok. 1.000 wiernych.
Poświęcenie kaplicy nastąpiło 14 listopada 1913 r. przez bp. A. J. Nowowiejskiego, a pierwszą mszę świętą odprawił arcybiskup metropolita warszawski Aleksander Kakowski.
Stanisławówkę prowadziły najpierw siostry szarytki (Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo), następnie siostry służki (Zgromadzenie Sióstr Służek NMP Niepokalanej), aż wreszcie salezjanie (Towarzystwo św. Franciszka Salezego). Od samego początku miejsce to, jak zanotował abp. A. J. Nowowiejski (trzy murowane domy mieszkalne, kaplica, zabudowania gospodarcze, ok. 50 morgów gruntu i 12 morgów sadu owocowego) były przeznaczone „… dla wychowywania w nim biednych chłopców (ok. 100), którzy tu mają internat i warsztaty rzemieślnicze; młodzież przychodnia w niedzielę i w ogóle w dni świąteczne ma tu swoje oratorjum (rozrywki szlachetne)”’.
Dnia 13 listopada l930 r. bp. płocki Antoni Julian Nowowiejski w oparciu o kaplicę i zakład „Stanisławówka” erygował parafię św. Stanisława Kostki, była to druga po kościele św. Bartłomieja świątynia parafialna w Płocku. Parafia powierzona została księżom salezjanom, którzy na teren diecezji płockiej przybyli w 1923 r. i dekretem arcybiskupa otrzymali klasztor i romańską bazylikę w Czerwińsku.
Stanisławówka jako kościół garnizonowy
W latach 1929 – 1939 kaplica św. Stanisława była także kościołem garnizonowym dla jednostek Wojska Polskiego stacjonujących w Płocku: 4 Pułku Strzelców Konnych i 8 Pułku Artylerii Lekkiej.
W czasie II wojny światowej zakład i kaplica zostały zamknięte przez hitlerowców. W lutym 1941 r. Gestapo aresztowało proboszcza ks. Stefana Pływaczyka oraz księży Tadeusza Kaliszka, Jana Kurdziela, Emila Łuczeczko, Wojciecha Pływaczyka i Stanisława Stępowskiego – wszyscy oni zostali zamordowani w obozie w Działdowie .W 1941 r. klerycy S. Pawlaczyk, A. Zdunek, A. Jeziorański i W. Jacewicz zostali przewiezieni do Dachau, gdzie udało się im przeżyć. Po wywiezieniu księży teren „Stanisławówki” został zamieniony na fabrykę amunicji.
Po zakończeniu okupacji, co prawda przestał istnieć sierociniec, ale salezjanie wrócili do kościoła i na teren „Stanisławówki”, gdzie istniała nadal bursa z pracownią stolarską. W 1952 r. Zakład Wychowawczy „Stanisławówka” został przejęty przez władze komunistyczne, Salezjanom pozostawiono kaplicę i dom zakonny, na bazie których działała nadal parafia św. Stanisława Kostki. Mimo braku sierocińca „Stanisławówka zawsze otwarta była dla młodzieży, która obficie przez lata czerpała z bogatej oferty religijnej, kulturalnej czy sportowej. Działalność taka w całej pełni zgadzała się z podstawowym charyzmatem salezjańskim tj. troską o wzorowe i pełne wychowanie młodego pokolenia..
W budynku po byłym sierocińcu znajdowały się sale katechetyczne, do których uczęszczały dzieci i młodzież w okresie, gdy lekcje religii nie mogły odbywać się w szkołach. W nim też mieściła się apteka.
W dolnym kościele na szczególną uwagę zasługują: przepiękna rzeźba Pana Jezusa na Krzyżu umieszczona przy ołtarzu w 1988 r. oraz pochodzące z rozebranej w 1993 r. kaplicy figury Matki Bożej i św. Stanisława Kostki.
Nad wejściem głównym do kościoła umieszczony został Krzyż Betlejemski (symbol działalności misyjnej Kościoła) poniżej zaś mozaika przedstawiająca Matkę Bożą Wspomożycielkę Wiernych w otoczeniu św. Jana Bosko i św. Stanisława Kostki. Pomiędzy drzwiami wejściowymi do świątyni znajduje się scena wyobrażająca ewangelicznego Dobrego Pasterza.
Dnia 5 maja 2000 r. po prawej stronie drzwi wejściowych do kościoła została wmurowana tablica upamiętniająca „Żołnierzy płockich poległych na polu chwały w drugiej wojnie światowej”, która we wrześniu 2009 r., została uzupełniona o dodatkową informację o nazwiska „poległych i pomordowanych” z 8 Pułku Artylerii Lekkiej oraz członków podziemnych organizacji niepodległościowych. W czerwcu 2009 r. w górnym kościele Związek Młodocianych Więźniów Politycznych lat 1944-1956 – Jaworzniacy ufundował tablicę pamiątkową oraz gablotę z odznaczeniami wojskowymi. Na terenie przylegającym do kościoła od 2008 r. znajdują się również „Dęby Pamięci” dla uhonorowania oficerów pomordowanych w Katyniu.
„Stanisławówka” była i jest miejscem wielu ważnych dla Płocka i diecezji płockiej uroczystości. W 1996 r. parafia gościła peregrynującą po Polsce figurę Matki Bożej Fatimskiej, zaś w 2005 r. wędrującą po całym świecie ikonę Matki Bożej Stolicy Mądrości, poświęconą przez papieża Jana Pawła II. W 2006 r. to tutaj rozpoczęły się ogólnopolskie uroczystości upamiętniające 30. rocznicę Wydarzeń Czerwcowych 1976 r. W dniach 16-17 września 2007 r. parafię nawiedziły relikwie św. Dominika Savio. W dniach 10-12 września odbyły się XVIII Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej w czterech dyscyplinach sportowych: piłka nożna, piłka siatkowa, piłka koszykowa i tenis stołowy. W Igrzyskach wzięło udział 1100 młodych sportowców z całej Polski.
Przede wszystkim jednak „Stanisławówka” jest nadal punktem w mieście, w którym dzieci i młodzież mogą znaleźć miejsce „szlachetnej rozrywki”, którą propagują salezjanie od samego początku funkcjonowania w Płocku. Sercem działalności młodzieżowej w parafii jest Oratorium św. Dominika Savio, oraz Duszpasterstwo Akademickie Petroklezja.