Historia

Historia Płockiej „Stanisławówki”

„Według prawa kanonicznego, kaplice dzielą się na prywatne, półpubliczne i publiczne. Kaplic pry­watnych w mieszkaniach prywatnych nie ma wcale w Płocku. Kaplice półpubliczne znajdują się w szpi­talach św. Trójcy i św. Aleksego, w zakładzie Anio­ła Stróża, w więzieniu, w seminarjum diecezjalnem i w pałacu biskupim; przywiązane do instytucyji, o tyle istnieją, o ile instytucje same trwają. Kaplica publiczna wreszcie jest to samo, co kościół; różni się od kościoła rozmiarami. Otóż w Płocku taka kaplica publiczna, nie licząc tych, jakie się znaj­dują na cmentarzach grzebalnych, jest jedna, św. Stanisława Kostki”.

Tak zaczyna się krótki podrozdział poświęcony Ka­plicy św. Stanisława Kostki w dziele abp. Antoniego Juliana Nowowiejskiego pt.: Płock. Monografia hi­storyczna, wyd. 2, Płock 1931. Ta, niegdyś jedyna publiczna kaplica w Płocku, rozbudowała się w naj­większy we współczesnym mieście kościół. Jego hi­storia rozpoczyna się w 1907 r., kiedy to ksiądz pra­łat Ignacy Lasocki (1860 – 1933) zakupił cześć grun­tów dawnego folwarku pobenedyktyńskiego, wraz ze znajdującymi się na nich zabudowaniami i stajnią koszarową, z przeznaczeniem na zakład wychowaw­czy dla ubogiej młodzieży. Zakład przyjął nazwę Stanisławówka, a stajnia wybudowana pod koniec XIX wieku, w roku 1913 została przebudowana na kapli­cę.

Ks. Ignacy Lasocki, jedna z wybitniejszych postaci ówczesnego Płocka (wielki społecznik i filantrop, publicysta i teolog), znalazł fundusze ok. 10.000 ru­bli na dostosowanie stajni do wymogów rytuału ka­tolickiego. Drewniany budynek został otynkowany i pomalowany, założono w nim posadzkę terakotową i oświetlenie elektryczne.

W wielkim ołtarzu umiesz­czona została piękna statua Najświętszej Maryi Pan­ny Niepokalanie Poczętej dłuta Syrewicza. Przy wej­ściu do sanktuarium stały figury św. Stanisława i św. Kazimierza. Ta ostatnia rzeźba (także autorstwa Sy­rewicza) była przeznaczona dla kościoła Wszystkich Świętych w Warszawie, ale nie została odebrana. Kaplica została ozdobiona odnowionymi stacjami Męki Pańskiej, które znajdowały się wcześniej w ko­ściele w Szelkowie. Lichtarze i żyrandol wykonane zostały z pozłacanego brązu.

Naczynia liturgiczne zostały zakupione lub podarowane, z czego najcie­kawsze jest to, że jeden z kielichów został podarowa­ny kaplicy przez papieża Piusa X, otrzymał go bp. A. J. Nowowiejski (abp. od listopada 1930 r.) przeby­wający w 1913 r. w Rzymie. Jedna z puszek ofiar­nych została podarowana przez kapłana jubilata die­cezji płockiej – Ludwika Stangreckiego. Z zewnątrz kaplicę zdobiła płaskorzeźba św. Stanisława Kostki, oraz figury św. Wincentego i św. Antoniego. Dach był pokryty blachą cynkowaną, a kaplica mogła po­mieścić ok. 1.000 wiernych.

 

Poświęcenie kaplicy nastąpiło 14 listopada 1913 r. przez bp. A. J. Nowowiejskiego, a pierwszą mszę świętą odprawił arcybiskup metropolita warszawski Aleksander Kakowski.

Stanisławówkę prowadziły najpierw siostry szaryt­ki (Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincente­go a Paulo), następnie siostry służki (Zgromadzenie Sióstr Służek NMP Niepokalanej), aż wreszcie sale­zjanie (Towarzystwo św. Franciszka Salezego). Od samego początku miejsce to, jak zanotował abp. A. J. Nowowiejski (trzy murowane domy mieszkalne, ka­plica, zabudowania gospodarcze, ok. 50 morgów grun­tu i 12 morgów sadu owocowego) były przeznaczone „… dla wychowywania w nim biednych chłopców (ok. 100), którzy tu mają internat i warsztaty rzemieślni­cze; młodzież przychodnia w niedzielę i w ogóle w dni świąteczne ma tu swoje oratorjum (rozrywki szla­chetne)”’.

Dnia 13 listopada l930 r. bp. płocki Antoni Julian Nowo­wiejski w oparciu o kaplicę i zakład „Stanisławówka” erygował parafię św. Stanisława Kostki, była to druga po kościele św. Bartłomieja świątynia parafialna w Płocku. Parafia powierzona została księżom salezja­nom, którzy na teren diecezji płockiej przybyli w 1923 r. i dekretem arcybiskupa otrzymali klasztor i romańską bazylikę w Czerwińsku.

Stanisławówka jako kościół garnizonowy

W latach 1929 – 1939 kaplica św. Stanisława była także kościołem garnizonowym dla jednostek Woj­ska Polskiego stacjonujących w Płocku: 4 Pułku Strzelców Konnych i 8 Pułku Artylerii Lekkiej.

W czasie II wojny światowej zakład i kaplica zostały zamknięte przez hitlerowców. W lutym 1941 r. Gesta­po aresztowało proboszcza ks. Stefana Pływaczyka oraz księży Tadeusza Kaliszka, Jana Kurdziela, Emila Łuczeczko, Wojciecha Pływaczyka i Stanisława Stępowskiego – wszyscy oni zostali zamordowani w obo­zie w Działdowie .W 1941 r. klerycy S. Pawlaczyk, A. Zdunek, A. Jeziorański i W. Jacewicz zostali przewie­zieni do Dachau, gdzie udało się im przeżyć. Po wy­wiezieniu księży teren „Stanisławówki” został zamie­niony na fabrykę amunicji.

Po zakończeniu okupacji, co prawda przestał istnieć sierociniec, ale salezjanie wrócili do kościoła i na te­ren „Stanisławówki”, gdzie istniała nadal bursa z pra­cownią stolarską. W 1952 r. Zakład Wychowawczy „Stanisławówka” został przejęty przez władze komu­nistyczne, Salezjanom pozostawiono kaplicę i dom za­konny, na bazie których działała nadal parafia św. Sta­nisława Kostki. Mimo braku sierocińca „Stanisławów­ka zawsze otwarta była dla młodzieży, która obficie przez lata czerpała z bogatej oferty religijnej, kultural­nej czy sportowej. Działalność taka w całej pełni zga­dzała się z podstawowym charyzmatem salezjańskim tj. troską o wzorowe i pełne wychowanie młodego po­kolenia..

W budynku po byłym sierocińcu znajdowały się sale katechetyczne, do których uczęszczały dzieci i mło­dzież w okresie, gdy lekcje religii nie mogły odby­wać się w szkołach. W nim też mieściła się apteka.

W dolnym kościele na szczególną uwagę zasługują: przepiękna rzeźba Pana Jezusa na Krzyżu umieszczo­na przy ołtarzu w 1988 r. oraz pochodzące z rozebra­nej w 1993 r. kaplicy figury Matki Bożej i św. Stani­sława Kostki.

 

Nad wejściem głównym do kościoła umieszczony został Krzyż Betlejemski (symbol działalności misyj­nej Kościoła) poniżej zaś mozaika przedstawiająca Matkę Bożą Wspomożycielkę Wiernych w otoczeniu św. Jana Bosko i św. Stanisława Kostki. Pomiędzy drzwiami wejściowymi do świątyni znajduje się scena wyobrażająca ewangelicznego Dobrego Pasterza.

Dnia 5 maja 2000 r. po prawej stronie drzwi wejściowych do kościoła została wmurowana tablica upamiętniają­ca „Żołnierzy płockich poległych na polu chwały w drugiej wojnie światowej”, która we wrze­śniu 2009 r., została uzupełniona o dodatkową informację o nazwiska „poległych i pomordowanych” z 8 Pułku Artylerii Lekkiej oraz członków podziemnych organi­zacji niepodległościowych. W czerwcu 2009 r. w gór­nym kościele Związek Młodocianych Więźniów Poli­tycznych lat 1944-1956 – Jaworzniacy ufundował ta­blicę pamiątkową oraz gablotę z odznaczeniami woj­skowymi. Na terenie przylegającym do kościoła od 2008 r. znajdują się również „Dęby Pamięci” dla uho­norowania oficerów pomordowanych w Katyniu.

„Stanisławówka” była i jest miejscem wielu waż­nych dla Płocka i diecezji płockiej uroczystości. W 1996 r. parafia gościła peregrynującą po Polsce figu­rę Matki Bożej Fatimskiej, zaś w 2005 r. wędrującą po całym świecie ikonę Matki Bożej Stolicy Mądro­ści, poświęconą przez papieża Jana Pawła II. W 2006 r. to tutaj rozpoczęły się ogólnopolskie uroczystości upamiętniające 30. rocznicę Wydarzeń Czerwcowych 1976 r. W dniach 16-17 września 2007 r. parafię nawiedziły relikwie św. Dominika Savio. W dniach 10-12 września odbyły się XVIII Ogólnopolskie Igrzyska Młodzieży Salezjańskiej w czterech dyscyplinach sportowych: piłka nożna, piłka siatkowa, piłka koszykowa i tenis stołowy. W Igrzyskach wzięło udział 1100 młodych sportowców z całej Polski.

Przede wszystkim jednak „Stanisławówka” jest na­dal punktem w mieście, w którym dzieci i młodzież mogą znaleźć miejsce „szlachetnej rozrywki”, którą propagują salezjanie od samego początku funkcjo­nowania w Płocku. Sercem działalności młodzieżo­wej w parafii jest Oratorium św. Dominika Savio, oraz Duszpasterstwo Akademickie Petroklezja.